Jerzy Milian Trio – Bazaar

Album był w chwili swojej premiery, w 1969 roku podsumowaniem 15 lat działalności artystycznej Jerzego Miliana. Powstał również zaledwie kilka miesięcy po śmierci Krzysztofa Komedy, z którym związane były początki muzycznej kariery lidera. Nieprzypadkowo płytę otwiera wspólna kompozycja Jerzego Miliana i Krzysztofa Komedy. Do dzięki Komedzie Milian porzucił fortepian i zajął się wibrafonem, choć o dostęp do tego instrumentu nie było w początkach działalności zespołu Komedy łatwo.

Porównanie nagrania „Memory Of Bach” zarejestrowanego przez Jerzego Miliana, Jacka Bednarka i Grzegorza Gierłowskiego w 1969 roku z tym znanym z archiwalnej rejestracji koncertowej z pierwszego jazzowego festiwalu w Sopocie doskonale definiuje artystyczny rozwój talentu lidera. Muzyka zespołu Komedy w 1956 roku była w Polsce jazzową awangardą. Od tego czasu, do nagrania albumu „Bazaar” minęło sporo czasu, doświadczenie muzyczne, podróże zagraniczne, szerszy dostęp do zagranicznych nagrań, współpraca z Bogusławem Schaefferem, orkiestrą Gustawa Broma, jazzowe i symfoniczne nagrania w Belgii i opracowania muzyki baletowej zmieniły Jerzego Miliana z początkującego wibrafonisty w wirtuoza uznawanego w Europie, wielokrotnie nagradzanego kompozytora muzyki awangardowej i klasycznej, a także lidera własnego zespołu.

Trio Jerzego Miliana, działające od 1966 roku uzupełnione zostało o muzyków zespołu Novi Singers – Ewę Wanat i Janusza Mycha, stworzyło z kompozycji lidera tytułowy muzyczny bazar. W efekcie powstała wielobarwna, zaskakująca i intrygująca materia muzyczna, będąca jedynym znanym nagraniem tria Miliana. Jego powstanie, jak sam lider przyznawał, inspirowane było nagraniami zespołu Victora Feldmana („The Arrival Of Victor Feldman”), który jako jeden z pierwszych zaproponował jazzowe trio z wibrafonem bez fortepianu w roli instrumentu harmonicznego.

Większość kompozycji, które zostały zarejestrowane na płycie „Bazaar” to rodzaj kompozytorskiego recyclingu, przerobienia, skrócenia, przearanżowania i wymyślenia na nowo tematów, które wcześniej pojawiały się w kompozytorskim katalogu Jerzego Miliana. Wspomniany już „Memory Of Bach” Milian napisał wspólnie z Komeda krótko przed występem w Sopocie w 1956 roku. „My Favourite Band” został napisany dla belgijskiej orkiestry radiowej. Pierwotna rozbudowana, choć krótka aranżacja powstała z myślą o wielu instrumentach.

„Tempus Jazz ‘67” jest fragmentem zaczerpniętym z kompozycji napisanej do baletu Conrada Drzewieckiego, a „Szkice Ludowe”, oparte na motywach opracowanych przez Oskara Kolberga – badacza polskiej muzyki ludowej – to fragment większej formy, również stworzonej przez Miliana dla belgijskiego radia.

Na „Bazaar”, jak na każdym dobrym bazarze, znajdziecie wszystko – błyskotliwie dynamiczne solówki lidera w „Serial Rag”, fantastyczne popisy dziś nieco zapomnianego, choć w latach sześćdziesiątych uznanego za jednego z najlepszych polskich kontrabasistów Jacka Bednarka, fantastyczną wokalną improwizację Ewy Wanat w „Tempus Jazz ‘67”, nutę orientalną w „Bazarze w Aszchabadzie” i wspomnienie niedawno zmarłego Komedy w postaci niemal dosłownego cytatu z jego wspólnych nagrań z liderem w postaci otwarcia „Memory Of Bach”.

Być może polityka zdecydowała, że Polskie Nagrania w połowie lat siedemdziesiątych wycofały album z katalogu serii Polish Jazz. Po latach muzycznie ciągle aktualny album został wznowiony w wersji cyfrowej i dziś jest dostępny bez większych problemów. Kolekcjonerów zainteresuje fantastycznie wyglądająca reedycja wydana przez GAD Records na genialnie wyglądającym czerwonym winylu. Równie dobre są współcześnie remasterowane wersje cyfrowe. Niezależnie od wydania – od niezwykle cenionego przez kolekcjonerów pierwszego tłoczenia po wydania współczesne, „Bazaar” to jedna z najciekawszych polskich płyt końcówki lat sześćdziesiątych.

Jerzy Milian Trio

Bazaar

Format: CD

Wytwórnia: Polskie Nagrania / Warner

Numer: 0190295843618

Czesław Niemen - Mourner’s Rhapsody

W okresie od 1972 do 1974 roku Czesław Niemen zarejestrował dla niemieckiego CBS 4 albumy. Żaden z nich nie spełnił chyba oczekiwań Columbii, której częścią był niemiecki oddział CBS, jednak wszystkie te płyty są do dziś poszukiwanymi i niełatwo dostępnymi klasykami. Wszystkie zostały wznowione w formie cyfrowej, jednak mam odrobinę wątpliwości co do legalności niektórych z tych wydań.

Nawiązując długofalową współpracę z zagraniczną wytwórnią, co było w tamtych latach ewenementem na polskim rynku, Czesław Niemen miał już na swoim koncie wiele znaczących nagrań w Polsce, zarówno tych przebojowych – jak debiutancki „Dziwny Jest Ten Świat”, czy „Sukces”, jak i tych nieco bardziej awangardowych, jak „Enigmatic”, czy podwójny album „Niemen” zwany potocznie czerwonym w związku z kolorem okładki.

Kontrakt z CBS przyniósł dwa albumy nagrane we współpracy z muzykami z grupy SBB – „Strange Is This World” i „Ode To Venus”, solowy zawierający rosyjskie piosenki ludowe – „Russische Lieder” i nagrany częściowo w USA z udziałem amerykańskich muzyków „Mourner’s Rhapsody”. To właśnie ten ostatni jest moim zdaniem szczytowym momentem światowej, jazzowej kariery Czesława Niemena, której z różnych względów do końca nie zrobił, ale którą z pewnością zrobić mógł w nieco bardziej sprzyjających organizacyjnych i politycznych okolicznościach.

Album powstał z udziałem muzyków, poleconych Niemenowi przez Michała Urbaniaka w momencie, kiedy z zespołu odeszli członkowie SBB - Antymos Apostolis, Józef Skrzek i Jerzy Piotrowski. W czasie jego nagrania – w 1973 roku John Abercrombie, Jan Hammer, Don Grolnick, czy Rick Laird, a także sam Michał Urbaniak byli już uznanymi na arenie międzynarodowej artystami, jednak w grupie Niemen, chyba trochę z konieczności zastąpili członków SBB. Nawet dzisiaj nagranie albumu w podobnym składzie przez polskiego artystę byłoby sporym wydarzeniem, wtedy było wręcz sensacyjnym zjawiskiem. Niestety album nie spełnił oczekiwań wytwórni i po nagraniu skromnego, solowego „Russische Lieder” międzynarodowa kariera Niemena zakończyła się.

Album „Mourner’s Rhapsody” nie był pierwszym, na którym pojawił się Michał Urbaniak. Niemen i Urbaniak grali razem już kilka lat wcześniej na „Enigmatic”, wtedy jednak ten ostatni grał jeszcze na saksofonie. Dla Johna Abercrombie album Niemena był jedną z ważnych płyt początków jego obszernej dyskografii. Jan Hammer w tym czasie współpracował z Mahavishnu Orchestra, a chwilę później miał dołączyć do zespołu Jeffa Becka. W Mahavishnu na bębnach nie grał – to miejsce było zajęte przez Billy Cobhama. Z tego samego zespołu na sesję do „Mourner’s Rhapsody” przyszedł Rick Laird.

Z perspektywy czasu „Mourner’s Rhapsody” znajduje się gdzieś w połowie drogi pomiędzy „Inner Mourning Flame” Mahavishnu Orchestra z Jerry Goodmanem na skrzypcach i „A Saucerful Of Secrets” Pink Floyd i bardziej zwariowanymi urywkami kolejnych albumów tego zespołu. Kiedyś nazywano podobne nagrania postępowym, czyli progresywnym rockiem, a jeśli nagranie zawierało partie improwizowane, lub kompozycje oparte na jazzowych standardach, to jazz-rockiem. W przypadku muzyki Niemena nie można jednak użyć żadnego z tych terminów. To muzyka inna od wszystkiego, co wtedy powstawała, pełna eksperymentalnych dźwięków stworzonych przy pomocy produktów Fendera i Mooga, unikalnych, słowiańskich inspiracji wynikających z pochodzenia Czesława Niemena, ale także niewielkiej obecności gitary elektrycznej w materii muzycznej zapisanej na płycie.

Po wielu latach Czesław Niemen i Michał Urbaniak spotkali się po raz kolejny, aby na wyjątkowym koncercie w Nowym Jorku z udziałem wielu gwiazd uczcić pamięć zmarłego niewiele wcześniej Mateusza Święcickiego, autora „Pod Papugami”. Zanim doszło do koncertu, Niemen i Urbaniak zarejestrowali w Nowym Jorku wydaną początkowo w niewielkim nakładzie i bardzo poszukiwaną przez kolekcjonerów płytę „Extravaganza”, wznowioną niedawno przez Michała Urbaniaka. Niewiele później pojawili się razem na Jazz Jamboree w Warszawie w 1986 roku. To jeden z tych koncertów, którego nigdy nie zapomnę.

Czesław Niemen

Mourner’s Rhapsody

Format: CD

Wytwórnia: CBS / CMP

Numer: 4015689001206