Superstition – CoverToCover Vol. 66

„Talking Book” to jeden z kluczowych albumów w dyskografii Stevie Wondera. Płytę otwiera „You Are The Sunshine Of My Life”, utwór, którym w cyklu CoverToCover też warto się zająć. To jedna z tych płyt, na której Stevie Wonder chciał zagrać na prawie wszystkich instrumentach. Zaprosił też kilku gości specjalnych, w tym Jeffa Becka, który zagrał solówkę w „Looking For Another Pure Love”. Trudno w to uwierzyć, ale „Talking Book” jest 15 albumem w dyskografii Stevie Wondera, który w momencie jego nagrania, w 1972 roku miał dopiero 22 lata.

„Superstition” był pierwszym utworem promującym płytę i jednym z wielu przebojów, które Stevie Wonder wprowadził na pierwsze miejsce list przebojów. Historia powstania utworu zaczyna się od wstępu na bębnach wymyślonego przez Jeffa Becka, do którego podobno w studiu dołączył improwizując Stevie Wonder. W ten sposób powstał utwór, którego kompozytorem formalnie jest Stevie Wonder. Sam Jeff Beck nagrał „Superstition” krótko po ukazaniu się albumu Wondera. Miał to nawet zrobić wcześniej, ale podobno Berry Gordy – w tamtym czasie szef Motown zabronił Beckowi nagrywać ten utwór zanim nie ukaże się wersja Stevie Wondera, miał bowiem dobre przeczucie, że z tej piosenki będzie światowy przebój. Ostatecznie Beck zagrał sporo dźwięków jedynie na „Looking For Another Pure Love”. Ostatecznie Beck zaprezentował swoją wersję w 1973 roku z Timem Bogertem i Carmine Appicem na płycie „Beck, Bogert, and Appice”.

Istnieje też inna wersja historii powstania tego utworu, którą Martin Power opisał w uznawanej za dokładną i doskonale udokumentowaną biografii Jeffa Becka – „Hot Wire Guitar: The Life Of Jeff Beck”. Według autora, który cytuje w tym miejscu historii nagrań Becka przede wszystkim Maxa Middletona, Beck poprosił Stevie Wondera o to, żeby ten napisał jakąś piosenkę dla jego zespołu. Wonder poprosił, żeby pozostali muzycy obecni w studiu poszli sobie na drinka, a on zastanowi się nad nową piosenką. Max Middleton został na miejscu, chcąc przyjrzeć się pracy Wondera, który usiadł za klawiaturą clavinetu i już po chwili zagrał riff, który otwiera „Superstition”. Później obie wersję są zbieżne – Berry Gordy, który właśnie podpisał drogi dla Motown nowy kontrakt z Wonderem, zorientował się, że powstał wielki przebój zabronił Wonderowi udzielenia zgody na nagranie przez zespół Becka, zanim nie ukaże się singiel w jego własnym wykonaniu.

Chcąc pogodzić w ograniczonym czasie antenowym cyklu CoverToCover obu artystów, wybieram wersję z „Talking Book” w wykonaniu Wondera, prawdopodobnie z Jeffem Beckiem grającym przynajmniej częściowo w tym utworze na perkusji oraz inną, koncertową ze słynnej imprezy na 25 lecie amerykańskiego Rock & Roll Hall Of Fame. Na tym koncercie w 2010 roku spotkali się, ponoć po raz pierwszy od 1972 roku, kiedy nagrywali „Talking Book”, Stevie Wonder i Jeff Beck. W ich koncertowym wykonaniu odnaleźć można zarówno siłę i dynamikę zespołu Stevie Wondera, jak i fantastyczną gitarę Jeffa Becka.

Większość znanych kompozycji Stevie Wondera znajduje swoje miejsce również na scenach jazzowych. Tak jest również z „Superstition”. W 2002 roku amerykańska wokalistka Nnenna Freelon nagrała swoją moim zdaniem do dziś najciekawszą płytę, poświęconą w całości piosenkom z repertuaru Stevie Wondera. Na tej płycie odnaleźć można ciekawą interpretację „Superstition”. Utwór do dziś pozostaje w koncertowym repertuarze zarówno Jeffa Becka, jak i Stevie Wondera.

Utwór: Superstition

Album: Talking Book

Wykonawca: Stevie Wonder

Wytwórnia: Motown / Universal

Rok: 1972

Numer: 601215735420

Skład: Stevie Wonder – voc, clav, moog, dr, Trevor Lawrence – ts, Steve Madaio – tp.

Utwór: Superstition

Album: Tales of Wonder - Celebrating Stevie Wonder

Wykonawca: Nnenna Freelon

Wytwórnia: Concord

Rok: 2002

Numer: 013431210726

Skład: Nnenna Freelon – voc, Chuck Loeb – g, Ronnie Buttacavoli – tp, Gerry Niewood – ts, ss, fl, Brandon McCune – p, hamm, org, Dave Samuels – vib, marimba, Enrico Granafei – harm, Jason Crosby – viol, Andy Stein – viol, Gerald Veasley – b, Woody Williams – dr, Bashiri Johnson – perc.

Utwór: Superstition

Album: The 25th Anniversary Rock & Roll Hall Of Fame Concerts (Disc 2)

Wykonawca: Stevie Wonder & Jeff Beck (Various Artists)

Wytwórnia: Time Life / Warner

Rok: 2010

Numer: 610583360325

Skład: Stevie Wonder – voc, kbd, harm, Jeff Beck – g, others.

Smile – CoverToCover Vol. 65

„Smile” podobno napisał Charlie Chaplin. Utwór powstał jako element ścieżki dźwiękowej do filmu „Modern Times” w 1936 roku. Jak się miało później okazać, to był ostatni film, w którym Charlie Chaplin zagrał postać, z którą jest kojarzony na całym świecie – człowieka w meloniku. To ten film, z którego pozostają w pamięci niezwykle trafne i dziś obrazy ludzi przy taśmie produkcyjnej. Okazuje się, że dzisiejsze czasy są dziś tak samo dzisiejsze, jak ponad 80 lat temu.

Charlie Chaplin kompozytorem nie był, nie czytał nut, ani nie potrafił zapisywać melodii, ani zawodowo grać na jakimkolwiek instrumencie, choć w dzieciństwie uczył się grać na fortepianie, skrzypcach i wiolonczeli. Skomponował lub może w jego wypadku właściwszym jest słowo „wymyślił” muzykę do wielu swoich filmów, oddając zapis nutowy i aranżację innym. Muzykę do „Modern Times” nucił Alfredowi Newmanowi. Chaplin niemal zawsze był obecny przy nagrywaniu ścieżek dźwiękowych do swoich filmów, a nawet dyrygował orkiestrami nagrywającymi jego pomysły.

Dziś nikt nie kwestionuje miejsca Charlie Chaplina w historii kina. Aktor dostał 3 Oscary, w tym dwa za całokształt i jeden za muzykę do filmu „Limelight” (polski tytuł „Światła rampy”) z 1953 roku. Nigdy nie dostał Oscara za jakąkolwiek rolę w swoich filmach. Oscara za muzykę do „Limelight” dostał w 1973 roku. Producenci wykorzystali specyfikę regulaminu przyznawania nagród – film nie miał w 1953 roku premiery w Los Angeles, więc w 1972 roku był z punktu widzenia regulaminu Oskarów nowością. W latach pięćdziesiątych Chaplin był uznawany w USA za komunistę i jego twórczość była bojkotowana. Nagrodę otrzymał wspólnie z Rayem Raschem i Larry Russelem – czyli tymi, którzy pomogli przełożyć jego muzyczne pomysły na zapis nutowy i instrukcje dla orkiestry. Jak opowiadał w jednym z wywiadów Bronisław Kaper, który był członkiem oscarowej akademii w czasie, kiedy Chaplinowi przyznano Oscara, to właśnie członkowie akademii poprosili Chaplina o nazwiska osób, które napisały wraz z nim muzykę do nagrodzonego później „Limelight”.

Melodia „Smile” przypomina jeden z motywów muzycznych z opery „Tosca” Giacomo Puccini’ego, jednak nikt nigdy nie zarzucał Chaplinowi plagiatu. Po premierze filmu „Modern Times” (polski tytuł „Dzisiejsze czasy”), na prawie dwie dekady świat zapomniał o tej melodii. W 1954 roku tekst do kompozycji Charlie Chaplina napisał Geoffrey Parsons, znany również z jednej z wersji tekstu do „Autumn Leaves”. Część pieniędzy za jego pracę zapewnił sobie właściciel firmy, w której Parsons pisał swoje teksty – John Turner. W ten sposób powstała piosenka, z której w 1954 roku wielki przebój stworzył Nat King Cole.

Wkrótce za temat Chaplina wzięli się również muzycy jazzowi – Teddy Wilson, Les Spann, Kenny Dorham, Oscar Peterson, a nawet Sun Ra. Z dużej grupy instrumentalnych jazzowych wykonań wybieram jednak Dextera Gordona z albumu „Dexter Calling” z 1961 roku i gitarową improwizację Bireli Lagrene z albumu „Standards”, choć pominięcie Oscara Petersona nie przyszło mi łatwo. Do kompletu wykonań najważniejszych dokładam jeszcze pełny dojrzałego uroku duet wokalny Tonny Bennetta i Barbry Streisant z albumu Tonny Benneta „Duets: An American Classics”.

Utwór: Smile

Album: Charlie Chaplin Modern Times Original Soundtrack (Charlie Chaplin and His Orchestra: The Music Of His Films)

Wykonawca: Charlie Chaplin

Wytwórnia: Past Time Media

Rok: 1936

Numer: 4743212003044

Skład: David Raksin - arr, Edward Powell – arr, unknown - various

Utwór: Smile

Album: It's Crazy / Smile single (Charlie Chaplin and His Orchestra: The Music Of His Films)

Wykonawca: Nat King Cole

Wytwórnia: Capitol (Past Time Media)

Rok: 1954

Numer: 4743212003044

Skład: Nat King Cole – Nat King Cole – voc, Nelson Riddle - cond, unknown – various.

Utwór: Smile

Album: Dexter Calling (The Complete Blue Note Sixties Sessions)

Wykonawca: Dexter Gordon

Wytwórnia: Blue Note / Capitol

Rok: 1961

Numer: 724383420025

Skład: Dexter Gordon – ts, Kenny Drew – p, Paul Chambers – b, Philly Joe Jones – dr.

Utwór: Smile

Album: Standards

Wykonawca: Bireli Lagrene

Wytwórnia: EMI

Rok: 1992

Numer: 077778025122

Skład: Bireli Lagrene – g, Niels-Henning Orsted Pedersen – b, Andre Ceccarelli – dr.

Utwór: Smile

Album: Duets: An American Classic

Wykonawca: Tony Bennett with Barbra Straisand

Wytwórnia: RPM / Columbia / Sony

Rok: 2006

Numer: 828768097922

Skład: Tony Bennett – voc, Barbra Streisand – voc, Gray Sargent – g, Pinchas Zukerman – viol, Lee Musiker – p, Paul Langosch – b, Harold Jones – dr.

Over The Rainbow – CoverToCover Vol. 64

Historia tego utworu jest pełna niezwykłych zwrotów akcji i powrotów do światowej popularności, często w sposób, którego nikt się nie spodziewał. Skomponowana przez Harolda Arlena melodia, wraz z tekstem Yipa Harburga po raz pierwszy znalazła się na filmowym ekranie w wykonaniu Judy Garland w najsłynniejszej filmowej adaptacji musicalu „The Wizard Of Oz” z 1939 roku w reżyserii Victora Fleminga. W momencie premiery to była już 7 filmowa adaptacja książki dla dzieci Lymana Franka Bauma. Do dziś powstało z pewnością kilkadziesiąt innych wersji w różnych językach i różnych krajach, jednak film z 1939 roku z Judy Garland jest absolutną klasyką gatunku, choć dzisiaj raczej nie jest interesujący dla dzieci, tylko dla historyków kina i wielbicieli filmów sprzed wielu lat. W początkach amerykańskiej telewizji, zwyczajowo film był pokazywany systematycznie co najmniej raz do roku i cieszył się niesłabnącym powodzeniem. To było coś jak nasz „Kevin sam w domu”.

Krótko po premierze filmu będące wtedy u szczytu popularności wielkie jazzowe orkiestry szybko włączyły melodię do swojego repertuaru. Pierwszy był chyba Glenn Miller, krótko później ze sceny widzowie mogli też usłyszeć „Over The Rainbow” w wykonaniu zespołów Artie Shawa i Benny Goodmana. Wersja Millera została podobno nagrana nawet przed oficjalną premierą filmu z Judy Garland.

„Over The Rainbow” grają i śpiewają już od 80 lat niemal wszyscy muzycy jazzowi. Melodię uwielbiał grać Dave Brubeck i Art Tatum. Na akordach „Over The Rainbow” Sonny Rollins oparł swoją kompozycję „Valse Hot”. Wśród amerykańskiej publiczności uwielbiającej plebiscyty i zestawienia, „Over The Rainbow” wyprzedza „As Time Goes By” i „Singin’ In The Rain” na liście najlepszych i najbardziej popularnych piosenek filmowych. Częściowo dzieje się tak dlatego, że utwór w licznych nowych wykonaniach często umieszczany jest w filmach. Największą filmową karierę, oprócz Judy Garland, zrobiła wersja przygotowana przez artystę z Hawajów - Israela Kamakawiwo 'Ole, którą po raz pierwszy można było usłyszeć w 1993 roku w filmie „Facing Future”, a kilka lat później na bardzo jazzowej ścieżce dźwiękowej do obrazu „Finding Forrester” z Seanem Connerym w roli głównej, obok innych muzycznych fragmentów wykonywanych przez Milesa Davisa, Ornette Colemana i Billa Frisella. Od tego czasu połączenie „Over The Rainbow” z „What A Wonderful World” w wykonaniu Israela Kamakawiwo 'Ole słyszałem już w paru filmach.

Konflikt pomiędzy Victorem Flemingiem – reżyserem filmu z 1939 roku, producentami i zastępującym go w scenie zawierającej piosenkę i kilku innych spowodował, że w pierwszej wersji zmontowanego filmu zabrakło sceny z „Over The Rainbow”, jednak w wyniku kilku szczęśliwych zbiegów okoliczności scena znalazła się w filmie. Być może, gdyby stało się inaczej, dziś „Over The Rainbow” byłoby swingowym przebojem Glenna Millera, a nie słynną piosenką Judy Garland. Kompozytor utworu, Harold Arlen zainteresował bowiem lidera słynnej orkiestry melodią zanim jeszcze ten miał okazję obejrzeć film.

Niezwykle trudno jest wybrać najważniejsze nagrania „Over The Rainbow”. Starając się pokazać, jak uniwersalna jest ta melodia i jak doskonale sprawdza się w różnych muzycznych konwencjach stawiam na oryginał Judy Garland, klasyczną w formie prezentację The Modern Jazz Quartet z ich genialnego albumu „Fontessa”, nowoczesny jazzowy kwartet w składzie Paul Motian, Joe Lovano, Bill Frisell i Charlie Haden, a także artystę, do którego w cyklu CoverToCover wracam bardzo często – Jeffa Becka, który jak żaden inny gitarzysta potrafi zaśpiewać swoją gitarą każdy tekst nie zbliżając się do mikrofonu.

Utwór: Over The Rainbow

Album: The Wizard Of Oz: Original Motion Picture Soundtrack

Wykonawca: Judy Garland (Various Artists)

Wytwórnia: Turner Entertainment / Sony

Rok: 1939

Numer: 886976382827

Skład: Judy Garland – voc, Herbert Stothart – arr,

Utwór: Over The Rainbow

Album: Fontessa

Wykonawca: The Modern Jazz Quartet

Wytwórnia: Atlantic / Warner

Rok: 1956

Numer: 075678132926

Skład: John Lewis – p, Milt Jackson – vib, Percy Heath – b, Connie Kay – dr.

Utwór: Over The Rainbow

Album: On Broadway Volume 1 (On Broadway Vol. 1, 2, 3, 4, 5)

Wykonawca: Paul Motian

Wytwórnia: Winter & Winter

Rok: 1988

Numer: 025091020027

Skład: Paul Motian – dr, Joe Lovano – ts, Bill Frisell – g, Charlie Haden – b.

Utwór: Over The Rainbow

Album: Live And Exclusive From The Grammy Museum

Wykonawca: Jeff Beck

Wytwórnia: Atco / Deuce / Warner

Rok: 2010

Numer: 081227978556

Skład: Jeff Beck – g, Jason Rebello – kbd, Rhonda Smith – b, Narada Michael Walden – dr.

Bang Bang (My Baby Shot Me Down) – CoverToCover Vol. 63

Piosenkę napisał Sonny Bono w 1966. W tym czasie był mężem i producentem nagrań Cher, która jako pierwsza nagrała ten utwór i wydała najpierw na singlu, a później na swoim drugim studyjnym albumie „The Sonny Side Of Cher”.Cher rozwijała swoją karierę solową równolegle do zespołu, który tworzyła z mężem – Sonny & Cher. W ten sposób bywało, że konkurowali na listach przebojów sami ze sobą, bowiem w końcówce lat sześćdziesiątych wylansowali (głównie w USA) całkiem sporo przebojów. Fani do dziś pamiętają „I Got You Babe”, kilka utworów skomponowanych przez Boba Dylana, „All I Really Want To Do”, „Where Do You Go”. Albumy firmowane przez Cher i przez Sonny & Cher w latach sześćdziesiątych składały się zresztą głównie z coverów i kilku kompozycji Sonny Bono, z których najbardziej znaną pozostają do dziś „Bang Bang” i „The Beat Goes On” – wpisany na listę jazzowych standardów przez Gabora Szabo.

Trudno odmówić sprawności realizacyjnej nagraniu Cher, której udało się ten utwór wprowadzić na listy przebojów w wielu krajach. Ja jednak za najważniejszą wczesną wersję „Bang Bang” uważam nagranie Nancy Sinatry, które powstało niemal natychmiast po premierze wersji Cher i zostało umieszczone na płycie „How Does That Grab You?”, która podobnie jak płyty Cher była zbiorem przebojów pożyczonych od innych wykonawców. Tą wersję spopularyzował w 2003 roku Quentin Tarantino, umieszczając nieco zmienioną wersję tego nagrania w kluczowej scenie pierwszej części filmu „Kill Bill”. Połączenie głosu wokalistki i brzmienia gitary Billy Strange’a sprawiło, że widzowie na całym świecie zaczęli szukać starych nagrań Nancy Sinatry.

Utwór Sonny Bono ma niezliczoną ilość przeróżnych interpretacji, przygotowanych przez muzyków pop, raperów, zespołów rockowych i co oczywiście zwykle najciekawsze, wersji improwizowanych przygotowanych przez muzyków jazzowych. Dwie według mnie najciekawsze nowoczesne wariacje na temat „Bang Bang” należą do artystów wytwórni ACT Music – wokalna przygotowana przez Idę Sand i instrumentalna nagrana przez Vincenta Peirani’ego.

Cher w latach osiemdziesiątych przygotowała swoją rockową wizję tego utworu, kiedy po raz kolejny powracała na scenę – tym razem z niezłym sukcesem (album „Cher”). Ja jednak wole kameralne jazzowe wersje. Ida Sand doskonale wykorzystała fantastyczny zespół z Nilsem Landgrenem, Ulfem Wakeniusem i Larsem Danielssonem. Vincent Peirani jest jak zwykle zjawiskowy, szczególnie kiedy pojawia się w studiu razem z Emile Parisienem. Jeśli to Wam nie wystarczy – polecam Stevie Wondera, Gabora Szabo, i pierwsze wykonanie Cher z albumu „The Sonny Side Of Cher”.

Utwór: Bang Bang (My Baby Shot Me Down)

Album: How Does That Grab You? (Kill Bill, Vol. 1 Original Soundtrack)

Wykonawca: Nancy Sinatra

Wytwórnia: Reprise (Maverick / Warner)

Rok: 1966

Numer: 093624857020

Skład: Nancy Sinatra – voc, Billy Strange – arr, g, unknown - various

Utwór: Bang Bang (My Baby Shot Me Down)

Album: Meet Me Around Midnight

Wykonawca: Ida Sand

Wytwórnia: ACT Music

Rok: 2007

Numer: 614427971623

Skład: Ida Sand – voc, p, Rhodes, Nils Landgren – tromb, Ulf Wakenius – g, Henrik Jansson – g, Lars Danielsson – b, Rasmus Kihlberg – dr.

Utwór: Bang Bang (My Baby Shot Me Down)

Album: Living Being II (Night Walker)

Wykonawca: Vincent Peirani

Wytwórnia: ACT Music

Rok: 2018

Numer: ACT 9858-2

Skład: Vincent Peirani – acc, Emile Parisien – ss, Tony Paeleman – Rhodes, kbd, Julien Herne – bjo, g, Yoann Serra – dr.