Marcin Wądołowski Quintet – Blue Night Session

Słucham sobie tego albumu i zastanawiam się skąd znam to brzmienie gitary. Solowych nagrań Marcina Wądołowskiego, poza dzisiejszą płytą nie znam. Skąd więc mogę znać te nuty? Marcin Wądołowski jest członkiem całkiem nieźle zapowiadającego się zespołu The Moongang.  Ponad rok temu pisałem o debiutanckiej (tak mi się zdaje) płycie zespołu – „Taxi”. Ten tekst możecie przeczytać tutaj:

The Moongang - Taxi

O tej płycie zapomniałem już nieco, ale jednak muzyczna pamięć mnie nie zawiodła.. Marcin Wądołowski na swojej nowej płycie prezentuje własne kompozycje zagrane w doborowym towarzystwie. Na saksofonach gra Wojciech Staroniewicz, na wibrafonie i jego elektronicznych mutacjach Dominik Bukowski, który od jakiegoś czasu pojawia się w muzycznym towarzystwie saksofonisty. Skład zespołu uzupełniają basista Janusz Mackiewicz i grający wszędzie tam, gdzie trzeba z energią przyłożyć w bębny, szczególnie jeśli nagrania odbywają się na wybrzeżu, Adam Czerwiński

Tak więc kwintet Marcina Wądołowskiego to zespół z wybrzeża, gdańskiego wybrzeża, choć momentami zastanawiam się, czy nie są przypadkiem z Zachodniego Wybrzeża zza Wielkiej Wody. Wszyscy muzycy zespołu obecni są w niesłychanej liczbie różnych zespołów i są, łącznie z liderem wziętymi muzykami sesyjnymi nie narzekającymi pewnie na nadmiar wolnego czasu.

Taki jest właśnie ten album, wyluzowany i zrelaksowany. Zagrany od serca i z zaangażowaniem. Czuć, że zespół nic nie musi, nie znaczy to, że muzycy się nie starają, są przecież profesjonalistami. W ten właśnie sposób muzycy podróżują sobie po najprzeróżniejszych muzycznych nastrojach, odwołując się do wyśmienitych wzorców zza Wielkiej Wody. Dialogi gitary i saksofonu są za każdym razem wyśmienite, zaczynając się już w otwierającym płytę utworze o jakże adekwatnym tytule – „Jazz Moments”. Blues odzywa się w „Waltz For Hanna”, a akustyczna gitara pojawia się w rękach lidera w miniaturce „My Etiude”.

Ten album spokojnie znalazłby miejsce w katalogu Blue Note z lat sześćdziesiątych. Jedyny muzyczny dysonans to dla mnie niekoniecznie udane eksperymenty brzmieniowe Dominika Bukowskiego na instrumentach elektronicznych. Zdecydowanie wolę kiedy gra na zwyczajnym wibrafonie.

Takich płyt, jak „Blue Night Session” nie nagrywa się dziś zbyt wielu. W sumie to nie wiem dlaczego, być może młode pokolenie muzyków woli eksperymenty, które najczęściej są nastawione – takie jest moje wrażenie, jedynie na to, żeby wyróżnić swoją muzykę, uczynić ją na siłę inną, niż wszystkie, czasem nawet bez należytego warsztatu. Nie namawiam oczywiście wszystkich młodych muzyków do grania jazzowych standardów sprzed lat, jednak album Marcina Wądołowskiego skutecznie pokazuje, że można pogodzić jazzową tradycję, doskonały warsztat instrumentalny i własne brzmienie, nad którym lider ciągle pracuje, ale widać, a raczej słychać, że ma pomysł na własną muzykę, a to w dowód nie lada talentu i świadomości artystycznej drogi.

Marcin Wądołowski Quintet

Blue Night Session

Format: CD

Wytwórnia: Allegro

Numer: 5901157049285

Tord Gustavsen Quartet – Extended Circle

Poprzednia płyta kwartetu w tym samym składzie – „The Well” była dla mnie pierwszym spotkaniem z twórczością tego pianisty. To było ponad 2 lata temu, a o tej płycie przeczytacie tutaj:

Tord Gustavsen - The Well 

Przez ostatnie dwa lata zespół dojrzał, a Tord Gustavsen ze świetnego pianisty stał się liderem zespołu. Nie stara się już mieć ostatniego słowa w każdym utworze. W ślepym teście być może wielu słuchaczy uznałoby ten album za nagranie saksofonisty - Tore Brunborga. To jego instrument często gra temat i pierwszą solówkę. To dzięki jego improwizacji „The Embrace” staje się moim ulubionym muzycznym momentem tego albumu.

Wprawny słuchacz rozpozna jednak zespół bez trudu. Powolne, niespieszne tempo, dźwięków raczej mniej niż więcej, w myśl formuły – co za dużo to niezdrowo. Skandynawska elegancja, choć jak na Skandynawów dość gorąca.

Kwartet Torda Gustavsena jest doskonale zbalansowany. To atrybut zespołów, które grają już jakiś czas ze sobą, chcąc jednocześnie stworzyć zespół, a nie tylko platformę do solowych popisów. Takie podejście jest oczywiście wymagające dla lidera, bowiem on również, a może nawet przede wszystkim on musi się pozbyć chęci popisywania się przed publicznością. Szczególnie jeśli posiada unikalny sound, to trudne, ale potrzebne.

Tradycja europejskiej muzyki kościelnej, o której sporo wie Tord Gustavsen przywołuje słuchaczom, przynajmniej mi przywołuje… skojarzenie z Modern Jazz Quartet. Ta sama elegancja, balans i dużo miejsca dla wszystkich muzyków. Z drugiej strony przesunięcie środka ciężkości w stronę saksofonu  sprawia, że kwartet staje się bardziej jazzowy w mainstreamowym, amerykańskim znaczeniu.

Od norweskiej muzyki klasycznej do gospel jest równie daleko, jak z Warszawy do Gdańska pociągiem, jednak okazuje się, że kwartet Torda Gustavsena potrafi operować na tej trasie bardzo sprawnie.

Znam dopiero dwie płyty zespołu – „The Well” i „Extended Circle”, ale już to pozwala mi zobaczyć logiczną drogę rozwoju. Tord Gustavsen jest wyśmienitym, nie obawiającym się brzmieniowych eksperymentów pianistą. To pokazał już albumem „The Well”. Teraz stał się wyśmienitym liderem zespołu. Czekam na więcej…

Tord Gustavsen Quartet

Extended Circle

Format: CD

Wytwórnia: ECM

Numer: 602537602391

Maciej Grzywacz – Solo

Co począć z taką płytą? Można jedynie w przerwach na jedzenie i spanie pomiędzy kolejnymi godzinami z nią spędzanymi utyskiwać na cały świat, że nie kupuje jej w milionach egzemplarzy. Otóż świat się myli, jeśli jeszcze nie macie albumu „Solo” Macieja Grzywacza, to też się mylicie. Możecie jednak ten błąd szybko naprawić, udając się w świecie wirtualnym, lub całkiem realnym do najbliższego sklepu i domagając się natychmiastowej dostawy tej płyty, bowiem każdy dzień bez tej płyty będzie dla Was gorszy od tego, który spędzicie przy jej dźwiękach.

W sumie to może nie powinienem narzekać, bo ja już ten album mam i nikomu nie oddam. Będę sobie słuchał wieczorami, a czasem nawet rano w drodze do pracy. Mogę jedynie narzekać, że póki co jest tylko jedna płyta. Mam nadzieję, że będzie więcej. Analogie do genialnego cyklu Joe Passa – nieskromnie nazwanego „Virtuoso” nasuwają się same. Cykl Joe Pasa obejmuje w sumie 6 wydawnictw, w tym jedno dwupłytowe – dla tych, którym nie będzie chciało się szukać – „Virtuoso”, numerki 2, 3 i 4 (ten akurat podwójny), „Virtuoso Live!” no i jeszcze „Virtuoso In New York”.

Z przyjemnością postawię album „Solo” Macieja Grzywacza na półce zaraz obok tych wszystkich słynnych wydawnictw wytwórni Pablo. Jest równie dobry. I tu mam kłopot, bowiem w zasadzie na tym zachwycie recenzja mogłaby się skończyć. Jeśli znacie nagrania Joe Passa – więcej zachęty nie będziecie potrzebować. Część dalsza będzie przeznaczona dla tych, których uwadze jakimś cudem cykl solowych nagrań Joe Passa umknął.

Otóż Maciej Grzywacz podjął się zadania w zasadzie skazanego na niepowodzenie, czyli nagrania bardzo znanych i bardzo ważnych standardów z wykorzystaniem jedynie akustycznej gitary. Samo nagranie jest oczywiście wykonalne, ale trzeba jeszcze zrobić coś, żeby wyróżnić się na tle podobnych nagrań innych gitarzystów, Zadanie to wydaje się być beznadziejne, bowiem można uznać, że każdy słuchacz na widok takiej listy utworów przypomni sobie swoje ulubione wykonania i pewnie jeszcze przed zakupem albumu „Solo” pomyśli, że przecież już to wszystko ma i to w lepszych, światowych chciałoby się powiedzieć wykonaniach. I to będzie wielki błąd, bowiem wersje Macieja Grzywacza nie są może odkrywcze i na siłę jakieś inne, czy w nietypowy sposób pozmieniane. Maciej Grzywacz z profesorską precyzją i chęcią pokazania młodszemu pokoleniu pięknych melodii skupia się na tym, co w tej muzyce najważniejsze.

Maciej Grzywacz nie eksperymentuje. W takich standardach, jak „Skylark”, czy „Stella By Starlight” wymyślono już wszystko. Nie trzeba więc kombinować na siłę. Maciej Grzywacz skupia się na melodii. Jego powrót do gitary akustycznej oznacza uproszczenie formy, klasyczne brzmienie, co może zmylić tych, którzy oczekują wiele swingu i bluesa. W swoich wykonaniach akustycznych profesor polskiej gitary często bliższy jest tradycji koncertowej gitary klasycznej, niż swingowi starych mistrzów.

Dwie kompozycje własne gitarzysty uzupełniają listę wielkich hitów. Dodajmy – hitów świetnie wybranych. Być może „Darn That Dream” i „Skylark” brzmią ciekawiej w wykonaniu Jima Halla, „Stella By Starlight” na gitarze to dla mnie przede wszystkim Joe Pass, a „You Don’t Know What Love Is” przypomniał ostatnio John Scofield. Jednak te wszystkie piękne melodie zagrane prosto i szczerze przez Macieja Grzywacza brzmią zwyczajnie pięknie.

O poprzedniej płycie Macieja Grzywacza przeczytacie tutaj: Maciej Grzywacz, Yasushi Nakamura, Clarence Penn - Black Wine

Maciej Grzywacz

Solo

Format: CD

Wytwórnia: Black Wine

Numer: 5902020424024

Sam Rivers – Contrasts

Seria wydawnicza Re:Solution ECM jest dla mnie dość kontrowersyjna. Niektóre pozycje wznowione w tej serii delikatnie rzecz ujmując jakością muzyki nie zachwycają. Nie zachwycały nawet w czasie pierwszego wydania. Ponadto szata wydawnicza i opakowanie wydaje mi się być co najmniej nie na miejscu. Rozumiem cięcie kosztów i chęć wykreowania nieco tańszej serii wydawniczej, jednak opakowanie płyty powinno umożliwiać jej bezpieczne przechowywanie, a tego de facto wykonana z twardego kartonu, sklejona wewnątrz przegródki na płytę koperta nie zapewnia. Ci co zechcą częściej sięgać po płytę, z pewnością szybko ją porysują.

Płyty CD stają się towarem luksusowym, po który sięga coraz mniej klientów, za to raczej takich, którzy na szczegóły zwracają uwagę. O szczupłości szaty wydawniczej i pozbawieniu płyt tradycyjnej książeczki nie wspomnę, a to przecież dla kolekcjonerów, a płyta CD staje się powoli raczej kolekcjonerskim przedmiotem, niż podstawowym nośnikiem muzyki, bardzo ważne. Z drugiej strony nie mam pewności, jak wyglądały pierwotne wydania części płyt z serii Re:Solution i czy zawierały bardziej rozbudowaną książeczkę.

Podstawą dobrej płyty jest jednak muzyka, a „Contrats” Sama Riversa to jedno z najlepszych tegorocznych wznowień z serii Re:Solution. Album został zarejestrowany w 1979 roku przez zespół w składzie: Sam Rivers – saksofony i flet, George Lewis – puzon, Dave Holland – kontrabas i Thurman Barker – perkusja. Płyta zebrała bardzo dobre recenzje, kiedy się ukazała i do dziś pozostaje jedną z ciekawszych w obszernej dyskografii lidera. Dla mnie jest również wyśmienitą płytą Dave’a Hollanda, który niewątpliwie jest postacią numer dwa tego albumu. Sam zresztą wielokrotnie podkreślał, że Sam Rivers był jednym z jego najważniejszych nauczycieli.

W wypadku tego albumu kontekst reedycji jest zresztą dość unikalny. Dla tych, którzy nie przepadają za płytami analogowymi, będzie to chyba pierwsza okazja uzupełnienia kolekcji nagrań Sama Riversa o ważny w jego dyskografii album. Wcześniej album został wydany w wersji cyfrowej chyba tylko w bardzo ograniczonym nakładzie w Japonii. Płyta nie była wznawiana przez ECM prawdopodobnie dlatego, że jest jedynym nagraniem lidera dla ECM, jeśli nie liczyć albumu Dave Hollanda, który jest już dziś klasykiem – „Conference Of The Birds”. Innego wytłumaczenia nie potrafię sobie wyobrazić, bo nawet tak skupionego na stylistycznej jednolitości swojego podstawowego jazzowego katalogu producenta, jak Manfred Eicher nie podejrzewam o niewznawianie płyty tylko dlatego, że do innych wydawnictw ECM z przełomu lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych nie pasuje.

Wśród kompozycji lidera na wyróżnienie zasługuje „Lines”, szczególnie w związku z wyjątkowej urody dźwiękami kontrabasu i po raz kolejny za solówkę – tym razem zagraną smyczkiem przez Dave Hollanda – „Solace”. Thurman Barker jest najmniej znanym muzykiem kwartetu, jednak tutaj akurat sprawdza się wyśmienicie.

Całość jest, jak zwykle w przypadku studyjnych albumów ECM świetnie zrealizowana, co jest wyjątkiem w dyskografii Sama Riversa, który wydał sporą cześć swojej muzyki w małych wytwórniach, które nagrywały korzystając często z przypadkowych studiów nagraniowych.

Tak otwarte free jazzowe granie, które jest jednocześnie osadzone w bluesowej tradycji, głównie za sprawą pulsu kontrabasu Dave Hollanda, i zupełnie pozbawione ograniczeń tradycyjnej jazzowej formy nie zdarzało się często. To płyta zagadkowa, pełna pozornych sprzeczności, a jednocześnie zaskakująco spójna. To jedna z nielicznych płyt, które można spokojnie opatrzeć etykietą free i podarować znajomemu, który na słowo jazz reaguje nerwowo i bez zrozumienia. Muzyka uniwersalna, ponad wszelkimi podziałami stylistycznymi, a również przykład tego, jak muzycy zupełnie od siebie różni mogą się nawzajem inspirować i tworzyć nową jakość.

Sam Rivers

Contrasts

Format: CD

Wytwórnia: ECM

Numer: ECM 1162

Iiro Rantala String Trio – Anyone With A Heart

„Anyone With A Heart” to album wypełniony wyśmienitymi kompozycjami lidera. Wielkie albumy zaczynają się zanim artyści wejdą do studia. Potrzebny jest tak zwany materiał, czyli pomysł na kompozycje i skład zespołu. W tym przypadku wyśmienite kompozycje zapewnił lider, a skład zespołu, dość nietypowy jak na jazzowe trio sprawdził się znakomicie.

Nie przypominam sobie żadnej innej płyty nagranej w składzie fortepian, skrzypce i wiolonczela. Być może takowe istnieją, nawet w mojej kolekcji, ale żadnej z nich nie zapamiętałem. Album „Anyone With A Heart” zapamiętam z pewnością i będę do niego wracał, bo to muzyka najwyższej próby, od początku w postaci wyśmienicie napisanych kompozycji do końca w postaci dźwiękowego efektu zapisanego na płycie.

Czasem myślę, że wszystko już było, mimo teoretycznie niemal nieskończonej kombinacji dźwięków, tylko niektóre z nich mają sens i pewnie większość została już kiedyś zagrana. Jednak ciągle pojawiają się muzycy, którzy operując w takiej ograniczonej matematyką przestrzeni potrafią stworzyć coś nowego. Przykładem jest właśnie Iiro Rantala, muzyk z niewątpliwie klasycznymi korzeniami, co w jego kompozycjach doskonale słychać. Lider mający talent do dobierania sobie współpracowników, choć trzeba przyznać, że w katalogu gwiazd wytwórni ACT Music talentów światowego formatu nie brakuje.

O zdumiewającym muzycznym talencie Adama Bałdycha pisałem nie raz, za to Asję Valcic  znałem dotąd jedynie z albumów radio.string.quartet.vienna oraz wyśmienitego albumu nagranego w duecie z akordeonistą Klausem Paierem  – „Silk Road”, o którym pisałem jesienią ubiegłego roku. Wszyscy muzycy mają klasyczne korzenie, to niewątpliwie w muzyce zespołu słychać.

„Anyone With A Heart” zawiera muzykę skomponowaną i zagraną bez żadnych muzycznych ograniczeń. Jest pełen stylistycznych zagadek, będąc rodzajem książki do której wraca się wiele razy z przyjemnością i ciągle odnajduje nowe wątki, szczegóły i źródła inspiracji. Te najbardziej oczywiste, odwołujące się do muzyki klasycznej, usłyszycie już za pierwszym razem. Na inne będziecie musieli poczekać i spędzić z płytą wiele wieczorów. Oczywiste nawiązania do pianistyki Beli Bartoka łączą się w jedną muzyczną całość z zanurzonymi równie głęboko w jazzowej tradycji, jak i słowiańskiej melodyce dźwiękami skrzypiec.

W ostatnim utworze zaskoczy Was Iiro Rantala grający klasyczne boogie-woogie. Chwilę wcześniej usłyszycie jedyny jazzowy standard tego albumu – „Somewhere Over A Rainbow”. Ostatnio to zresztą częsta praktyka – muzycy przedstawiając swoją autorską muzykę dorzucają jakiś znany standard, chcąc pokazać punkt odniesienie, odważnie konfrontując w jednym miejscu własne muzyczne myśli z najbardziej znanymi i grywanymi przez największych melodiami. Czy taka jest idea – nie wiem, ale wiem, że kompozycje Iiro Rantali są równie dobre jak utwór Harolda Arlena. Dziś jazzowe standardy nie powstają często, bowiem muzycy mając coraz lepszy warsztat niechętnie korzystają z napisanych przez innych utworów. Niektórzy być może powinni. Oczywiście chętnie posłuchałbym tego zespołu w programie standardów, ale równie atrakcyjne są kompozycje lidera. Ich struktura często przypomina standardy, tworząc przestrzeń do zagrania tematu i jednocześnie zostawiając miejsce dla improwizacji.

Sam lider ma coś, o co wielu muzyków walczy przez całe życie – własne łatwo rozpoznawalne brzmienie, będące połączeniem niezwykle przestrzennego i oszczędnego wyboru dźwięków z odrobiną dźwiękowej preparacji. Fortepian pozostaje fortepianem, ale zabiegu dźwiękowe skupiające się na strunowej barwie dodatkowo uzasadniają niezwykły dla jazzu, ale dość oczywisty w świecie klasyki zestaw instrumentów.

W wielu tekstach przeczytacie, że jazz bez bluesa i swingu w zasadzie nie istnieje. Kiedyś też tak myślałem. To nie jest prawda. Jazz to muzyka, w której nie wiem, jakie dźwięki usłyszę za chwilę, często są one zupełnie niespodziewane, mają jednak sens i po chwili wydają się oczywistym, najlepszym wyborem. Stosując definicję historyczną w muzyce Iiro Rantali nie znajdziecie wiele jazzu, może za wyjątkiem dwu ostatnich utworów na tej płycie. Jednak jeśli zastosujecie moją własną, rozszerzoną definicję, to dowiecie się, że „Anyone With A Heart” to nie tylko album niezwykły, ale również jedna z najlepszych płyt jazzowych ostatnich miesięcy.

Swoim ostatnim albumem - „My History Of Jazz” Iiro Rantala udowodnił, że zna historię muzyki, ma do niej dystans i własne na jej temat zdanie. Teraz idzie krok dalej. Za sprawą „Anyone With A Heart” staje się częścią tej historii i do kolejnych wydań rozlicznych opracowań książkowych z pewnością trafi i już na zawsze tam pozostanie. A to przecież dopiero początek…

I jeszcze jedno – Adam Bałdych pisze swój własny rozdział historii jazzu, a „A Little Jazz Tune” to będzie kiedyś ważna część opowieści o niezwykłym jazzowym skrzypku wszechczasów.

Iiro Rantala String Trio

Anyone With A Heart

Format: CD

Wytwórnia: ACT!

Numer: ACT 9566-2