Pat Martino – Interchange

Stali czytelnicy mojego bloga wiedzą, że Pat Martino jest dla mnie muzykiem wyjątkowym. Jest ciągle ukrytym skarbem, nieznanym dla wielu słuchaczy, uwielbianym za to przez większość gitarzystów za niezwykłą wręcz muzykalność i umiejętności improwizacji.

W październiku przy okazji wyśmienitego koncertu w Pata Martino w Bydgoszczy udało mi się przeprowadzić z muzykiem niezwykłą, trwającą godzinę rozmowę, której zapis ukazał się w listopadowym numerze JazzPRESSu. Jestem przekonany, że JazzPRESS będzie trwał wiecznie, bowiem zaangażowanie zespołu ludzi w przygotowanie dla Was zupełnie za darmo tego wydawnictwa jest dla mnie ciągle zdumiewające. Jednak mimo wszystko rynkowa pozycja Fundacji, która tworzy radio i przy okazji wspomniany miesięcznik nie jest jeszcze tak wielka, jak firmy, która jest operatorem platformy blogowej Blogspot. Może kiedyś to się zmieni, ale chyba firmą wielkości Google nie chcielibyśmy być. W celu zachowania więc dla potomności owej rozmowy znajdziecie jej zapis poniżej:

Rafał Garszczyński: Pamiętasz swój ostatni koncert w Polsce?

Pat Martino: Niezbyt dobrze. Jest mi trudno zapamiętać poszczególne koncerty. Skupiam się w pełni na jednej rzeczy – tym co jest tu i teraz! Jeśli chodzi o przeszłość i przyszłość, nie zajmują mnie zbytnio. Trudno jest zapamiętać szczegóły wydarzeń. Wczoraj graliśmy w Sztokholmie i nawet z tego koncertu nie pamiętam części najważniejszych momentów. Pamiętam jego ogólne aspekty, ale już z koncertu, który poprzedzał wczorajszy, nie pamiętam prawie nic,nawet miejsca, w którym się odbył.

RG: Fani w Polsce pamiętają ten koncert bardzo dobrze, ja też na nim byłem, to było w 2002 roku w Warszawie. Tutaj jest zdjęcie mojego autorstwa z tego koncertu. (mówiąc to, wręczyłem Patowi przetłumaczone na angielski moje teksty o jego płytach i opisy audycji, które o nim ostatnio zrobiłem, te ostatnie z listami utworów i komentarzami, które znacie z mojego bloga)

  

Pat Martino, 2002, Warszawa

RG: Dzisiejsza rozmowa nie jest dla mnie łatwa, za kilka dni ukazuje się Twoja nowa płyta i pierwsza autobiografia. Oba wydawnictwa nie są jeszcze dostępne, więc nie mogłem przygotować pytań ich dotyczących…

PM: Tak, ani książka, ani płyta się jeszcze nie ukazały.

RG: Opowiedz więc coś o nowej płycie. Na pewno będziemy ją prezentować na naszej antenie, kiedy będzie już dostępna.

PM: Płyta będzie miała tytuł „Undeniable”. Materiał został zarejestrowany jakiś czas temu w Stanach Zjednoczonych, na przedmieściu Waszyngtonu zwanym Georgetown, w działającym już bardzo długo klubie Blues Alley. Na płycie zagrałem razem z Erickiem Alexandrem na saksofonie tenorowym,  Tonym Monaco na organach Hammonda i Jeffem Tain Wattsem na perkusji, i oczywiście z udziałem wspaniałej publiczności. Myślę, że czasami publiczność jest dodatkowym instrumentem. Ten koncert udał się wyśmienicie.

RG: płyta już się ukazała i przeczytacie o niej tutaj:

Pat Martino Quartet - Undeniable: Live At Blues Alley 

 RG: Czy został sfilmowany?

PM: Były tam kamery, ale nie jestem pewien czy film będzie częścią albumu.

RG: Co możesz powiedzieć fanom o książce, czy to historia całego Twojego życia ?

PM: To prawie niemożliwe, aby uchwycić i opisać wszystkie istotne szczegóły z życia człowieka.Jest ich tak wiele, jednak sporo z nich zostało opisanych, więc książkę można nazwać autobiografią.

RG: Tak więc, czy to będzie opowieść bardziej o muzyce, czy o życiu? Tytuł jest dla Ciebie bardzo charakterystyczny „Here And Now!”

PM: Prawdę powiedziawszy, to jest książka o życiu i nie ma w niej wiele o muzyce. Głównym tematem jest doświadczanie życia. Muzyka była dla mnie bardzo ważna od wczesnego dzieciństwa. Jest moją drugą naturą. To była dla mnie

od początku zabawa i pozostała zabawą do dzisiaj. Książka traktuje o poczuciu własnej wartości,o moim postrzeganiu rzeczywistości, o mojej definicji tego, czym jest przeżywanie własnego życia. Również o tym, czym jest dla mnie bycie

muzykiem i czym jest doskonalenie tej umiejętności. W książce mówię o tym, co jest dla mnie naprawdę ważne, o tym, że doświadczanie życia jest ważniejsze od umiejętności muzyka. Mam tu na myśli świadomość przeżywania każdego

momentu własnego życia. Teraz, kiedy z Tobą rozmawiam, nie mam ze sobą gitary

(RG: rozmawiamy przed koncertem, w zabytkowym saloniku dla dyrygentów Filharmonii Bydgoskiej, więc gitara jest w pobliżu, gotowa do użycia – wcześniej odbyła się próba techniczna)

i nie jestem w tym momencie muzykiem. Spędzam czas z Tobą, jak człowiek z człowiekiem. Jeśli moim priorytetem byłaby wyłącznie muzyka, gitara, jazz, to byłoby nieuczciwe wobec Ciebie w tym momencie Twojego i mojego życia. Życie przyjmuje różne postaci i kształty,a człowiek musi być wolny, żeby móc docenić każdy jego moment, a w tym istotnie mogłyby przeszkadzać zawód, rzemiosło lub sztuka. O tym jest właśnie moja książka.

RG: Książkę już zamówiłem i nie mogę się doczekać, kiedy będę mógł ją przeczytać. Nie chcę pytać Cię o Twoje płyty, bo nasi słuchacze, a w szczególności ci z nich, którzy słuchają moich audycji, znają je doskonale. Jesteśmy fanami jazzu. Są jednak dwa pytania, o których często przed wywiadem myślałem, i które również pojawiają się w listach od naszych słuchaczy. Pierwsze z nich dotyczy jednego z nagrań z płyty „Nightwings”. Na niej uwagę słuchaczy zwraca często przepiękna kompozycja „Portrait”. Według mnie to najpiękniejsza melodia, jaką skomponowałeś. Czyim portretem jest taka niezwykle piękna melodia?

PM: Ta kompozycja zadedykowana jest mojej pierwszej żonie Geraldine, to sposób na uchwycenie ważnej dla mnie chwili…

RG: Twój „Portrait” może śmiało pojawiać się w towarzystwie najbardziej znanych  jazzowych melodii w rodzaju „Moanin’”, „The Sidewinder” czy „Cantaloupe Island”.

PM: Bardzo dziękuję…

RG: Drugie z tych pytań dotyczy listy płyt, którą można znaleźć na Twojej stronie internetowej. Jest tam wiele zaskakujących i nieco już zapomnianych pozycji, szczególnie dla ludzi, którzy dopiero zaczynają interesować się jazzem. Do takich zaliczyłbym płyty Johnny Smitha, czy zupełnie dziś zapomnianego Phineasa Newborna Jr. Pewnie wielu fanów czeka na uzupełnienie tej listy, która od dawna się nie zmienia…

PM: Istotnie, minęło sporo czasu od momentu,kiedy miałem okazję tę listę uzupełniać. To moja muzyczna biblioteka. Chciałbym tę listę uzupełniać,ale robię tak wiele rzeczy, często jestem w trasie. Lista zawiera moje ulubione nagrania moich ulubionych artystów. Są na niej płyty nie tylko jazzowe, jak zapewne zauważyłeś…

RG: Znajdziemy tam Aarona Coplanda, jest sporo muzyki współczesnej.

PM: Znajdziesz tam też Gyorgi Legetiego i Karlheitza Stockhausena…

RG: Z mojej perspektywy wielu istotnych rzeczy z pewnością jeszcze tam brakuje…

PM: Oczywiście.

RG: Z takich mało znanych nagrań przychodzi mi na myśl wspólna sesja Milesa Davisa i Johna Lee Hookera. To jedno z najlepszych nagrań gitary i trąbki…

PM: Znam tę płytę, to świetna muzyka.

RG: Jakie masz plany na najbliższą przyszłość?

PM: W mojej głowie ciągle pojawiają się nowe pomysły. Jednym z najnowszych jest wspólne nagranie z Eldarem Djangirovem, młodym pianistą. Koncertowaliśmy wspólnie w duecie w USA, więc możemy coś wspólnie nagrać.W ciągu najbliższego roku będę też koncertował z orkiestrą symfoniczną z Cork w Irlandii,wykonując moje własne kompozycje. Dyrygentem będzie David O’Rourke.

RG: To będą Twoje nowe kompozycje napisane specjalnie dla orkiestry, czy orkiestrowe aranżacje tematów, które już znamy?

PM: Trochę jednych i drugich. Mam sporo kompozycji napisanych dla orkiestry, które nigdy nie ujrzały światła dziennego, nigdy nie były wykonywane.

RG: Czy możemy oczekiwać, że pojawi się płyta z tym materiałem?

PM: Tak, oczywiście.

RG: Często wspominasz o swoich włoskich korzeniach, o wspomnieniach włoskich popularnych melodii z dzieciństwa. Czy echa tej muzyki inspirują Cię w jakiś szczególny sposób?

PM: Nie, nie sądzę. Pamiętam piosenki, które mój ojciec śpiewał mojej mamie, pamiętam ich romantyczne chwile, ale nie myślę, że to w tej chwili wpływa jakoś na moje koncerty lub kompozycje.

RG: Coraz częściej odnoszę wrażenie, że gitara jako instrument jazzowy przeżywa mały kryzys, że nie pojawia się już tak wielu młodych muzyków grających na tym instrumencie w ciekawy sposób. Ostatnie pokolenie muzyków, którzy wnieśli świeży powiew do jazzowej gitary to ludzie w wieku Pata Metheny i Johna Scofielda. Czy w Twojej opinii to początek końca jazzowej gitary?

PM: Myślę, że żaden instrument się nigdy nie skończy. Wszystkie instrumenty są wspaniałe,każdy z nich. Zmieniły się trochę czasy, kultura się zmieniła. Jeśli myśleć o jazzowym idiomie muzyki, to można tu znaleźć takie indywidualności,jak Wes Montgomery, Django Reinhardt,Charlie Christian, a tuż za nimi czekają Barney Kessel, Herb Ellis, Howard Roberts, Johnny Smith, dalej mamy George’a Bensona, mnie, czy Granta Greena. Jest wielu gitarzystów również i dziś. Ciągle grają przecież choćby John Scofield i John Abercrombie. Jest bardzo wielu gitarzystów. Prawdziwa wartość instrumentu nie leży w żadnym stylu muzycznym. Instrument jest narzędziem komunikacji. Muzyka, szczególnie w Stanach Zjednoczonych, jest niezwykle efektywną formą rozrywki. W zasadzie muzyka nie powinna służyć rozrywce, jednak jest tak niezwykle silną i praktyczną formą przekazu.Muzyka to ciągłe doświadczanie. Doświadczamy jej kiedy ją słyszymy. Muzyka sprawia,że stajemy się bardziej wrażliwi, szczególnie ci,którzy ją tworzą i poświęcają jej dużo czasu. Mi nie jest łatwo śledzić poszczególnych muzyków i obserwować ich rozwój jako profesjonalnych gitarzystów. Nawet tych, którzy odnoszą największe sukcesy. Mnie bardziej interesuje to, co instrument wnosi do rozwoju każdego człowieka,jego osobowości, nie muzyka, a człowieka. Najważniejszą rzeczą, jaką każdy instrument traktowany serio sprawia, jest uwrażliwianie. Muzyka uruchamia naszą wrażliwość. Często jesteśmy otoczeni brakiem wrażliwości. Kiedy artysta jest pobudzony przez swoją sztukę, zaczyna lepiej poznawać siebie. To jest właśnie prawdziwa wartość instrumentu i relacji, którą ma z nim muzyk. Prawdopodobnie dlatego nie jest mi łatwo ocenić ewolucji instrumentu, czy muzyków, kiedy pojawiają się na scenie. Interesują mnie raczej ludzie, niż ich umiejętności. Jakieś półtora miesiąca temu jechałem taksówką w Nowym Jorku. Jej kierowca roztaczał wokół siebie specyficzną aurę. Przypuszczałem, że nie jest zawodowym kierowcą taksówki. Zapytałem go więc, czy jest zawodowym taksówkarzem. Kiedy przyjechałem do Nowego Jorku pierwszy raz we wczesnych latach sześćdziesiątych, kiedy nie miałem żadnego muzycznego zajęcia, sam pracowałem czasem jako kierowca taksówki. W ten sposób zarabiałem, kiedy nie mogłem utrzymać się z muzyki. To pomagało mi zapłacić moje rachunki.  Zapytałem więc kierowcę, czy to jego podstawowe zajęcie. Był zdumiony pytaniem, ale odpowiedział, że z zawodu jest neuropsychiatrą.

RG: To zawód, który w USA raczej nie wymaga dodatkowej pracy, żeby się utrzymać na powierzchni…

PM: Kierowca taksówki powiedział, że w obecnych warunkach ekonomicznych musi sobie dorabiać w ten sposób. To jest dla mnie bardzo ważne, jakie masz umiejętności, jak sobie radzisz z karierą, jaki masz zawód. Ile to wszystko znaczy dla ludzi, których spotykam. Czy są osobowościami w swojej profesji i co robią w życiu.

RG: Dla kogoś, kto tak jak Ty koncentruje się na teraźniejszości nie jest pewnie łatwo grać każdego wieczoru w podobny sposób, muzyka wyraża przecież Twoje emocje, a te każdego dnia mogą być zupełnie inne. Każdy z nas bywa przecież bardziej wesoły lub nieco melancholijny i smutny. Czasem dochodzi do tego zmęczenie…

PM: Każdy wieczór jest inny. To bardzo trafne i ważne pytanie. Możesz to różnie zrozumieć, ale pamiętam koncerty, po których sam uznawałem swoją grę za wyśmienitą, a po których w rozmowach z publicznością dowiadywałem się, że było tak sobie. Pamiętam też sytuacje odwrotne, ja uważałem, że zagrałem przeciętnie, a publiczność była zachwycona. Nie poddaję się tym iluzjom i nie gram już w tę grę. Zwyczajnie każdego wieczora staram się grać najlepiej jak potrafię w tym momencie. Muzyka pozwala mi poznawać siebie, doskonalić to co robię. To znaczy dla mnie więcej niż sama muzyka. Pod każdym względem. Ja dałem z siebie wszystko, więc nie za bardzo jest za co mnie krytykować, nie da się powiedzieć, czy to było dobre, czy złe, to było najlepsze z możliwych i mam nadzieję, że podobało się innym.

RG: Nie słyszałem w Twoim wykonaniu złego koncertu…

PM: To jest najważniejsze, w każdej sytuacji trzeba robić wszystko najlepiej jak to tylko możliwe.

RG: To przypomina mi inny wywiad, z pewnym muzykiem, który powiedział mi kiedyś coś, co zapamiętam już chyba na zawsze – bycie uczciwym artystą nie jest łatwą pracą, każdego wieczoru musisz wyrazić siebie, nie możesz ukrywać swoich emocji. W pewnym sensie za to właśnie ci płacą. Za wyrażanie prawdziwego siebie na scenie. To nie zawsze jest łatwe tak na zawołanie…

PM: Najtrudniejsze jest to, że jest się właściwie nagim. Z drugiej strony to bardzo zdrowe i pożyteczne. Nie zasłaniasz się niczym, nie oszukujesz siebie, niczego nie udajesz. Kiedy znajdujesz się w takiej sytuacji i płacą ci za uczciwość, bierzesz pieniądze za to, żeby się postarać i dać z siebie wszystko co tylko potrafisz. Myślę, że to jest uczciwy układ artysty z publicznością. To definiuje na nowo Twój system wartości, pozwala na samodoskonalenie w każdych okolicznościach. A to oznacza każdego dnia lepsze życie.

RG: Nie gromadzisz więc w sobie niepotrzebnych emocji, bo każdego wieczoru masz okazję podzielić się nimi z publicznością?

PM: Tak, emocje pojawiają się na scenie w naturalny sposób. To bardzo korzystna możliwość. To także świetne doświadczenie…

RG: Jak więc grasz, kiedy jesteś zły, jeśli kiedykolwiek bywasz zły?

PM: Gram wtedy agresywnie, dynamicznie. To wszystko są emocje, szczególnie w improwizowanych formach muzycznych. Każdy muzyk może improwizując wyrazić swoje emocje. To jest naturalny język, forma komunikacji…

RG: Na Twoich płytach możemy usłyszeć melancholię, radość życia, wiele pozytywnych emocji. Złość została więc na nigdy nie opublikowanych odrzutach z sesji?

PM: Tak, myślę, że tak właśnie jest. Mam studenta, a właściwie całą ich grupę. Uczę na wydziale sztuki uniwersytetu w Filadelfii. Mam tam kursy mistrzowskie. Często studenci pytają o transkrypcje. Niektórzy spędzają wiele czasu nad tego rodzaju zapisami nutowymi. Szczególnie tymi, dla których źródłem są ich idole, wielcy muzycy. Inni rozpisują ich solówki. Te najbardziej znane i rozpoznawalne. Moja rada jest zawsze taka sama. Tego nie należy traktować aż tak poważnie, jak robi to wielu moich studentów. Pomiędzy nutami nie wyczytają przecież nic o okolicznościach ich zagrania. Nie dowiedzą się o czasie i miejscu nagrania i o tym, jakie emocje spowodowały, że ktoś zagrał to właśnie tak, a nie inaczej. Dobrym przykładem będzie historia pewnej mojej sesji nagraniowej. Nagrywaliśmy z basistą Paulem Chambersem, na organach Hammonda grał Richard Groove Holmes, a na saksofonie tenorowym Teddy Edwards. Paul Chambers właśnie przyleciał z Rosji. Wylądował na lotnisku La Guardia w pobliżu Nowego Jorku. Przyjechał do studia Rudy Van Geldera prosto z lotniska. To było w styczniu i było naprawdę zimno. Jego kontrabas był spakowany w twardy futerał transportowy zrobiony z czegoś w rodzaju włókien szklanych. W środku był jego instrument w miękkim futerale. Kiedy otworzył to pudło w studiu,gwałtowna zmiana temperatury spowodowała pęknięcie górnej płyty instrumentu. Pękły też struny. W kącie studia stał jakiś stary kontrabas. Był w niezłym stanie, ale niewątpliwie klasą nie dorównywał instrumentowi Paula. Paul nagrał na nim całą sesję. Tej historii nikt nie znajdzie w transkrypcji, jeśli z tej sesji by powstała. To właśnie powiedziałem moim studentom. To wydarzenie miało przecież wielki wpływ na to, co zagrał wtedy Paul Chambers. Z pewnością to nie było dla niego miłe wydarzenie. Dodatkowo instrument, na którym grał nie pozwalał na odpowiednie dla Paula ustawienie wysokości strun. To były bardzo ważne czynniki, które wpłynęły na jego muzykę tego dnia.

RG: Ukazują się jednak transkrypcje twoich improwizacji. Niektóre z tych książek są nawet przez ciebie autoryzowane.

PM: Oczywiście.

RG: Może więc warto rozważyć wprowadzenie dodatkowych komentarzy do nutowego zapisu dotyczących okoliczności nagrania, czy koncertu?

PM: Zawsze są dwie drogi, tak jak każda moneta ma dwie strony. Uczyć więc można się na dwa sposoby. Poprzez pozyskiwanie informacji – to oferta systemu edukacyjnego i poprzez doświadczanie życia. Ja wolę ten drugi sposób, nie tylko łatwiejszy, ale również dokładniejszy. Nauka poprzez doświadczanie, a nie przyjmowanie na wiarę tego, co mówią inni.

RG: Tak więc ćwiczenia są ważne, ale ważniejsza jest interakcja z innymi muzykami?

PM: Ćwiczenia prowadzą do doskonałości, pozwalają znaleźć własną drogę.

RG: Dużo ćwiczysz?

PM: NIE, w ogóle nie ćwiczę, nigdy. Dla mnie instrument jest tylko jednym z narzędzi, którym dysponuję od wczesnego dzieciństwa. Dostrzegam sztukę w wielu rzeczach. Sztuką jest choćby tak prosta czynność jak pisanie. Kiedy piszę list,kiedy rozdaję autografy, to jest dla mnie forma sztuki, wyrażanie siebie. I dlatego postrzegam każde narzędzie, pióra do pisania, czy ołówek jako coś wartościowego, jako poważny instrument. W pewnym sensie są podobne do gitar. Jeśli używać ich z należną starannością i powagą.

RG: Doskonale cię rozumiem, też pracuję na papierze, to pozwala mi się skupić na istocie rzeczy.

PM: Widzę, że rozumiesz, co mam na myśli. W moim domu, tam gdzie mieszkam, jest wiele rzeczy, których stale używam. Takie jak naczynia, widelce, noże, łyżki, talerze, garnki, szklanki, w różnych rozmiarach, linijki, poduszki… wiele innych…

RG: Gitary…

PM: Oczywiście, są też gitary. Buty, kurtki, wiele, wiele różnych rzeczy. Każda z nich w pewnym momencie jest bardzo ważna, wtedy, kiedy jej potrzebuję. Nie zawsze potrzebuję gitary. Gitara jest jedynie jedną z całego zbioru rzeczy, których potrzebuję. Jest ze mną wtedy, kiedy jej potrzebuję i doceniam to. Być może jest nieco ważniejsza, ale doceniam każdą rzecz, która pomaga mi na co dzień. Znacznie bardziej interesują mnie inne aspekty świadomego działania. Dobrym przykładem niech będzie siła każdej cieczy – wody, która wypełnia każde naczynie, do której jej nalejemy. To jest jej siła. Nie interesują mnie rzeczy odległe, nie interesuje mnie coś, co wymaga długich ćwiczeń, żeby móc tego używać. Lubię rzeczy proste, które stają się moją drugą naturą. Popatrz – czy kiedykolwiek musiałeś uczyć się ruszać powiekami? One po prostu działają, nawilżając stale twoje oczy. Tak jest też z moją grą na gitarze. Nie ćwiczę. To jest jakby automatyczne. Biorę do ręki gitarę i cieszę się grą. Granie sprawia mi przyjemność, sprawia, że trafiam z powrotem na właściwy kurs. To bardzo przyjemna droga. To nie jest żaden rodzaj odpowiedzialności. Nigdy nie biorę do ręki gitary czując odpowiedzialność. Zawsze robię to z przyjemnością i dla przyjemności.

RG: Ale w początkach kariery zapewne dużo ćwiczyłeś?

PM: Na początku kariery, a nawet wcześniej, zanim zacząłem robić jakąkolwiek karierę, byłem uzależniony od ćwiczeń, to był nałóg.

RG: Sypiałeś z gitarą?

PM: Tak, sypiałem z gitarą. Robiłem z nią wiele rzeczy, była ze mną zawsze. Nadużywałem jej na wiele sposobów… Nie dostrzegałem innych ważnych w życiu spraw. Wiele lat musiało minąć,zanim zrozumiałem co ominęło mnie w związku z tym w mojej młodości. Uczymy się i doskonalimy poprzez wszystko, czego doświadczamy. To mnie interesuje i o tym jest moja autobiografia. Książka jest o tym, co wykracza poza wszystkie drobne aspekty wszystkich błogosławieństw, którymi cieszy się każdy z nas. Talent muzyczny jest jedną z takich magicznych zdolności, rodzajem daru natury. Wielu rzeczy nauczyłem się obserwując je tam, gdzie mają miejsce, gdzie się dzieją. Nie czuję się już od niczego uzależniony. Nie stać mnie na takie uzależnienie, szkoda mi na to czasu. Dużo podróżuję i gram w różnych miejscach, tak jak w czasie obecnej trasy. To wymaga dużo siły i koncentracji. Trasy koncertowe są bardzo trudne. Dziś rozmawiałem z jednym z członków mojego zespołu. W czasie, kiedy jechaliśmy tutaj z lotniska. To trwało ponad dwie godziny. Zapytałem jednego z moich muzyków, czy ma jakieś formalne wykształcenie muzyczne, czy chodził do szkoły, żeby nauczyć się grać. Odpowiedział, że tak. Zapytałem więc dalej, co czuje tu i teraz siedząc w samochodzie. Czy na to właśnie liczył chodząc do szkoły muzycznej i poświęcając całe swoje życie muzycznej pasji, czy spodziewał się, że będzie grał tylko przez 10, a może nawet tylko przez 5% dnia, a resztę czasu spędzał w podróży, na przykład siedząc w samochodzie. Czy gdyby to wiedział, dalej chciałby zostać muzykiem? Odpowiedział – Kiedy tak na to patrzysz, raczej bym się na taki zawód nie zdecydował.

RG: Zawsze można przecież być tylko muzykiem sesyjnym…

PM: Muzyka jest dla mnie prawdziwą wartością, jest moją drugą naturą. Chcę dowiedzieć się w życiu więcej o wstrzemięźliwości, cierpliwości i wytrwałości. Chcę dowiedzieć się więcej o cnocie. Chcę dowiedzieć się więcej o sztuce życia, o tym jak żyć. Jak żyć i radzić sobie w każdej sytuacji. Muzyka stawia mnie w różnych sytuacjach. Kiedy w związku z moją muzyką trafiam na lotnisko, stoję w kolejce do odprawy i mam umówiony koncert gdzieś na drugim końcu świata i kiedy odwołują samolot, na co nie mam zupełnie wpływu, to wpływa na moją muzykę, dlaczego ma mieć wpływ na mnie? Dlaczego ma sprawiać, że będę smutny, czy sfrustrowany? To są sytuacje, do których doprowadza mnie moja muzyka. To są rzeczy naprawdę ważne. Doceniam muzykę i to co mi daje. To potężna siła, pozostająca cały czas we mnie, to dar i błogosławieństwo. To moja druga natura, to jak składanie podpisu. Nie muszę tego ćwiczyć. Pozwalam jej być we mnie, czuję do niej wielki respekt i szacunek. Dlatego na zawsze pozostanie głęboko we mnie.

RG: To wszystko brzmi, jakbyś był niesamowicie szczęśliwy każdego dnia, wyciszony, a jednocześnie bardzo szczęśliwy. Jesteś jedną z najszczęśliwszych osób jakie w życiu spotkałem.

PM: Dziękuję, jest mi miło, że to powiedziałeś.

RG: Jak mało kto wiesz, jak mieć dystans do własnych emocji i jednocześnie codziennie się z nimi mierzyć.

PM: Tak staram się to robić, tak obiektywnie i uczciwie, jak to możliwe.

RG: Czy to tylko efekt życiowego doświadczenia, czy może również medytacji?

PM: Absolutnie tak! Oczywiście! To miłość do życia. To dla mnie bardzo istotne. To pozwala mi doświadczać tego gdzie jestem, kim jestem i kto jest obok mnie, i wielu innych rzeczy. Potrzebuję nowych doświadczeń, potrzebuję nowych relacji, nie tylko z muzykami. Cieszę się, że to mi się podoba. Pamiętam z czasów młodości, że ludzie którzy stawali na mojej drodze nie mieli nic wspólnego z muzyką, wydawali mi się kompletnie obcy, zupełnie nie pasowali do mojej rzeczywistości. Nie potrafiłem ich zrozumieć. Dlaczego oni nie żyją muzyką? Dlaczego nigdy nie słuchali Milesa Davisa? Teraz, kiedy widzę staruszkę idącą na pocztę, albo na stragan z warzywami, albo dziecko, albo wróbla, potrafię. Interesuje mnie moje życie. Dziękuję też losowi za to, że moje zdolności muzyczne nie zostały zniweczone przez otaczającą mnie rzeczywistość. Myślę, że najważniejsze w życiu jest szczęście. Jeśli jesteś szczęśliwy, twoje życie jest sukcesem. Szczęścia nie możesz oczekiwać od nikogo. To coś, co dostajemy sami od siebie i dla siebie.

RG: Wielu ludzi uważa, że nie mogą być szczęśliwi, bo przeszkadzają im w tym czynniki zewnętrzne – na przykład brak pieniędzy. Oni nie rozumieją, czym jest w rzeczywistości szczęście…

PM: To bardzo powszechny błąd. Mogę mówić tylko w sowim imieniu, dla mnie brak pieniędzy jest brakiem wiary w sukces.

RG: To prawda.

PM: To są oczywiste lęki. Strach, obawa są w życiu ważne. Z nich bierze się odwaga. Innym ważnym czynnikiem jest odwlekanie. Jeśli ktoś odkłada ciągle zrobienie czegoś ważnego, to nieuchronnie prowadzi do wielkiego bólu, poczucia winy. Kiedy wreszcie nie można już czegoś odwlekać, kiedy trzeba podjąć decyzję, odwlekanie się kończy. Często cieszymy się z podjętej decyzji i tego, że stres związany z jej odwlekaniem znika.

RG: Świetnie się z Tobą rozmawia o życiu, wróćmy jednak jeszcze na chwilę do muzyki.  Jaki jest plan na dzisiejszy koncert?

PM: Plan na dzisiaj to cieszyć się życiem, chwilą, dostosowywać się do sytuacji. Próbowałem ci o tym opowiedzieć. To fenomenalne, w czasie trasy koncertowej, podróżując od miasta do miasta, z kraju do kraju, dzień po dniu. To zachowanie podobne do owej siły cieczy, która wypełnia naczynie.  Dostosowuje się do okoliczności. Ostatniego wieczoru (RG: w Sztokholmie) graliśmy w bardzo małej sali wypełnionej po brzegi, a może nawet bardziej. Muzyka brzmiała świetnie, byliśmy blisko publiczności. Ludzie byli zachwyceni. To był wspaniały wieczór. Dziś będzie zupełnie inaczej. To większa sala, instrumenty brzmią inaczej, jest inna akustyka, inna temperatura na widowni. To wszystko zmienia. My się do tego dostosujemy, tak jak dostosowaliśmy się wczoraj. Dziś będzie większy dystans pomiędzy zespołem i publicznością. Musimy się do tego dostosować, dać z siebie wszystko, żeby zagrać jak najlepiej. To trudne i to sztuka sama w sobie.

(RG: Relację z koncertu przeczytacie tutaj: )

Pat Martino - Filharmonia Pomorska, Bydgoszcz, 16.10.2011 

Pat Martino, 2011, Bydgoszcz

RG: Prowadzisz zespół, musicie mieć więc jakiś plan koncertu, wstępnie ustalony jego program, listę kompozycji, którą chcecie zagrać? Czy to wszystko jedynie kwestia nastroju chwili?

PM: Czasem to kwestia chwili. W moim przypadku, częściowo w związku z operacją, którą przeszedłem w latach osiemdziesiątych, kiedy to usunięto mi 60% płata skroniowego lewej półkuli mózgu, zapamiętywanie porządku nie jest mnie proste. Jednak im bliżej momentu wejścia na estradę, tym bardziej oczywiste staje się to co wybiorę i co zagramy. Sprawy się upraszczają i organizują się jakby same. Porządkują się. Czasem zmieniam coś w ostatniej chwili, przestawiam, wiem jednak przynajmniej jakie mam możliwości, mam z czego wybrać.

RG: Więc często o muzycznej zawartości koncertu decyduje chwila? Reakcja publiczności, twój nastrój?

PM: Tak, oczywiście! Jednak trzeba zaznaczyć, że takie magiczne chwile nie zdarzają się każdego wieczoru.

RG: Mam więc nadzieję, że to będzie wyśmienity koncert. Polska publiczność słucha muzyki i przez wielu muzyków uznawana jest za wyśmienitą, słyszałem to z ust muzyków wiele razy.

PM: Zawsze mam taką nadzieję. Powiedz mi, czy niedziela to dobry dzień na koncert w Polsce? W Stanach Zjednoczonych to nie jest najlepszy dzień, ludzie muszą w poniedziałek iść do pracy…

RG: Myślę, że dla imprez rozrywkowych, muzyki pop to nie jest najlepszy dzień. Dla  Twojego koncertu to nie ma większego znaczenia. Na sali nie będzie przypadkowej publiczności. Będą Twoi fani, ludzie, którzy przyjechali na twój koncert z całej Polski, poświęcili cały dzień dla twojej muzyki. Przyjechali tu, do Bydgoszczy. Takie rzeczy nie zdarzają się na koncertach popowych. Takie koncerty to zwykle po prostu wyjście z domu, mniej ważne jest nazwisko na afiszu. My mamy w Polsce często koncerty nawet w środku tygodnia, takie dni są dla organizatorów tańsze z różnych względów. Ludzie przyszli tutaj posłuchać twojej muzyki, znają twoje płyty, wiedzą, czego mogą się spodziewać. Dziękuję za niezwykłą dla mnie rozmowę i życzę świetnego koncertu.

PM: To była przyjemność porozmawiać z Tobą.

Tyle wspomnień z rozmowy z Patem Martino. Wspomniana książka „Here And Now!” czeka w swojej kolejce na ostatnio bardzo długiej półce książek przeznaczonych do jak najszybszego przeczytania…

Miało być dziś jednak o „Interchange”. To jedna z najbardziej zrelaksowanych płyt Pata Martino. Album nagrany w 1994 roku z udziałem Jamesa Ridl – fortepian, Marca Johnsona – kontrabas i Shermana Fergusona – perkusja. Sherman Ferguson to uczestnik wielu muzycznych projektów gitarzysty. Na tej płycie jednak niezwykła jest współpraca Pata Martino z w sumie mało znanym pianistą – Jamesem Ridl’em. Obaj muzycy przekazują sobie rolę lidera  niczym sprawnie wyćwiczeni uczestnicy sztafety pałeczkę. Czasem solówki trwają tylko kilka taktów, czasem są dłuższe, obaj grają jednak raczej mniej niż więcej nut… Dla lidera taki skład jest dość nietypowy, bowiem częściej nagrywa z udziałem organów Hammonda zamiast fortepianu i kontrabasu. Jednak „Interchange” przekonuje do tego, że współpraca z pianistą wcale nie ogranicza Pata Martino przyzwyczajonego do organów.

Na repertuar płyty składają się kompozycje własne lidera – to jak zwykle wyśmienicie napisane melodie i znany temat „Blue In Green” Milesa Davisa. Czasem zastanawiam się, czy takie dorzucenie do własnych kompozycji znanego standardu jest wypełniaczem w związku z brakiem własnych pomysłów, czy chęcią pokazania, że materiał napisany specjalnie na płytę nie odbiega jakością od znanych światowych standardów. W przypadku Pata Martino nie mam wątpliwości, że to nie brak pomysłów, bowiem już od początku lat siedemdziesiątych pisze świetne kompozycje. Tak więc jeśli ktoś akurat „Blue In Green” nie rozpozna, to może uznać, że to w całości płyta autorska…

Mimo, że „Blue In Green” grało wielu muzyków, w szczególności oczywiście trębaczy, to wersja Pata Martino dorównuje, jako jedna z nielicznych mistrzowskim wykonaniom samego Milesa Davisa. Kończąca płytę kompozycja lidera – „Recolection” przypomina mi jakąś inną znaną melodię i od lat jest dla mnie pewną zagadką. Nie wiem, jaka to melodia. To w sumie dość irytujące i pozostające w głowie doświadczenie za każdym razem kończy odsłuch tej wyśmienitej płyty.

Jeśli ktoś ma ochotę oszczędzić trochę, może znaleźć wspólne wydanie „Interchange” i „Nightwings” w formie dwupłytowego albumu „Mission Accomplished” z 1999 roku. O "Nightwings" przeczytacie tutaj:

Pat Martino - Nightwings

Od lat nie potrafię wybrać tej jednej, jedynej płyty Pata Martino, wszystkie są wyśmienite. Prawdopodobnie ta najlepsza jeszcze nie została nagrana.

Na „Interchange” Pat Martino jest wyśmienitym kompozytorem, świetnym gitarzystą i jeszcze lepszym liderem… Czego można chcieć więcej od jazzowej płyty? Może tego, żeby była dłuższa… Chyba to szukanie dziury w całym… skazy na dziele kompletnym i pięknym w swojej prostocie.

Pat Martino

Interchange

Format: CD

Wytwórnia: Muse

Numer: 016565552922